Eissingeheem te Holwierde
1. Boerderij. 2. Weg naar Holwierde. 3. Weg naar de Eemsdijk. 4. Weg naar Garbindeweer. Bron afbeelding: De Ommelander Borgen en Steenhuizen.
Eissingeheem zelf wordt pas in 1654 genoemd. Eigenaar is dan geweest Onno Valke. De Valcke’s komen al eerder in Holwierde voor. In 1593 en 1594 is er een kwestie over een kemenade die hoort bij een heerd die Udo Valcke gekocht heeft van wijlen Baltsar Euwkema. In 1599 is er een geschil over een graf in Holwierde. Udo Valcke krijgt dan toestemming er zijn vrouw te begraven. Udo komt ook voor onder de landdagscomparanten van Holwierde in 1607en later van 1626-1632. Zijn zoon Onno voert in 1636 een proces tegen Iwo Aukema over een hofstede. Blijkbaar is hij in bezit gekomen van deze hofstede, waarmee Eissingeheem bedoeld zal zijn, immers in 1654 wordt bij keerskoop verkocht wijlen jonker Onno Valks borg, Eissingeheem genaamd, met het gestoelte in de kerk en bijbehorende graven, schuur, poort, brug, hovinghe, gracht, singel, plantage met zes vennen rondom het huis enz. Koper wordt Alje Bojens te Winsum. Deze is blijkbaar in Holwierde gaan wonen. Hij compareert namelijk voor dit kerspel op de landdag van 1655-1665. De enige keer dat van een borg Eissingeheem melding wordt gemaakt, is bij de verkoop in 1654.
Huidige toestand De singels en de bomen zullen tussen 1840 en 1850 verdwenen zijn, terwijl in 1861 het laatste overblijfsel van de borg, een kamer met een zerken schoorsteenmantel, zal zijn gesloopt. De boerderij wordt in 1945 verwoest. De boerderij is in 1945 vervangen door een nieuwe. De borg moet ongeveer gestaan hebben waar het voorhuis van de oude boerderij heeft gestaan. Bij de afbraak in 1945 is een stuk van de oude muur van de borg voor de dag gekomen met ronde gaten.
Huis toe Nansum
Bron:
In de 16e en 17e eeuw vindt men het geslacht Toe Nansum in de stad en Ommelanden. Enige leden ervan kunnen te Holwierde worden gelokaliseerd. Dat zijn Tyade toe Nansum, kerkvoogd te Holwierde in 1502, Eppo to Nanszum, genoemd op een grafsteen in de kerk van 1575, Wilco (Wiltie) toe Nansum, die in 1607 voor Holwierde op de landdag compareert, en zijn zoon Coppen, die in 1616, 1618, 1622 en 1645 op de landdag verschijnt. De naam van Coppen komt ook voor op een niet meer aanwezige klok van Holwierde van 1620. Hij is dan kerkvoogd.
Afbeeldingen van (mogelijke) wapens van Toe Nansum. Bron: holwierde.net. (thans dode link, dec. 2023).
Het huis te Nansum wordt vermeld in 1580 bij het beleg van Delfzijl. Er ligt dan een schans in de nabijheid. In 1588 is sprake van een To Nansums heerd te Holwierde. Omstreeks 1600 woont Wiltie toe Nansum, getrouwd met Hille Lewe, op het huis en later hun zoon Coppen. Na diens dood wordt het huis bewoond door meiers, die ook gebruik maken van de toe Nansums bank in de kerk. In 1662 is het geheel eigendom van jonker Borgert van Aswede, convooimeester te Delfzijl. Daarna is er niets meer van bekend.
Van der Aa schrijft dat in 1845 op de plek van de oude borg 450 kubike ellen kloostersteen (kloostermoppen) is uitgegraven. De muren zouden een dikte van een el gehad hebben. Op twee ellen diepte vindt men dan een welgeplaveide straat, ashopen en verbrande balken, wijzende op brand.
Genealogie toe Nansum. Bron: Holwierde.net (thans dode link, dec. 2023).
Huidige toestand
Borgen van Holwierde
Soortgelijks is er aan de hand met de heerd waarbij het gestoelte -Van Welveldes heeft behoord. Deze heerd behoort voor 1639 aan kapitein Abraham van Solckema en zijn vrouw Clara Clant. Abraham voert processen op de landdag voor Holwierde in 1618-1622. In 1628 woont hij nog in Holwierde. De heerd bestaat dan uit een behuizing, schuur en plantage onder Holwierde in Uutende gelegen, met 71 grazen binnedijks en 8 grazen buitendijks. Ook is er een poort aanwezig, hetgeen trouwens niet hoeft te wijzen op een borg.
In Wijtwerderrecht hebben op de Nes drie edele heerden gelegen die onder verschillende namen voorkomen. In 1518 wordt een van hen borg genoemd. Welke dat is geweest, is niet bekend.
Bronnen: Website holwierde.net, een initiatief van de Stichting Dorpsbelangen 'De Drie Maren'. De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Wiebe Jannes Formsma, R.A. Luitjes-Dijkveld Stol en A. Pathuis.
|
||||||||
